Achtergrond

Hoe heeft Aikido zich ontwikkeld?

Aikido: een moderne krijgskunst

Aikido is een moderne krijgskunst en, hoewel het zijn wortels heeft in eeuwenoude tradities, is het pas ontwikkeld in de jaren ’40 van de vorige eeuw. De grondlegger van Aikido, Morihei Ueshiba (1889-1969), een meester in verschillende traditionele martiale kunsten, transformeerde de vaak dodelijke jujutsu technieken naar een zelfverdedigingskunst zonder de intentie de ander schade toe te brengen. O’Sensei werd gezien als een markante leraar die op een hoog niveau martiale kunsten beheerste en hij trok vele hooggeplaatste leerlingen aan. Hij leidde een bijzonder leven, enerzijds gericht op de continue ontwikkeling van zijn martiale kunst, anderzijds was hij een diep gelovig mens - behorend tot de Omote sekte - en richtte zich met toewijding aan zijn spirituele ontwikkeling.

Historische context

De ontwikkeling van Aikido kan echter niet los worden gezien van de historische context en staat tegen de achtergrond van de modernisering van Japan enerzijds en (de aanloop naar) de 2^e WO en de gevolgen daarvan anderzijds. Het was een roerige tijd in Japan, waarin men, sinds de Meiji restauratie door het opengaan van de grenzen, op zoek was naar een nieuwe identiteit en naar nieuwe wegen om oude tradities met moderne visies te verbinden. Samoerai mochten geen wapens meer dragen en zochten wegen van uitdrukking in ongewapende technieken en systemen. De weg van de krijger (Bushido), de morele waarden en gedisciplineerde training van de Samoerai werden verbonden met moderne theorieën over ontwikkeling en opvoeding. Zo ontstond bijvoorbeeld ook Judo, de zachte weg, waarin het gedisciplineerd trainen verbonden werd aan wedstrijdvormen, een meer gezonde vorm van competitie dan vechten om te doden. De ontwikkeling van Aikido moet ook tegen deze achtergrond worden gezien, een tijd van verbinding tussen oude en nieuwe waarden, oude kunsten en moderne visies op opvoeding en leven.

Aikido is een zelfverdedigingskunst waarbij het gaat om de eigen ontwikkeling: door continue training kun je lichaam en geest versterken. Binnen de Aikikai is het juist een sterke overtuiging dat dit niet in wedstrijdvorm moet worden beoefend, omdat het niet om het winnen van de (wed)strijd met de ander gaat. Kisshomaru Ueshiba, zoon van Morihei Ueshiba, legde altijd een sterke nadruk op het vredesaspect van Aikido. Deze ‘pacifistische’ inslag van Aikido kan mede gezien worden als samenhangend met de 2^e WO, die voor Japan een zeer extreme wending kreeg door het gebruik van de atoombom. Een tijd waarin vrede steeds belangrijker wordt en de weg naar vrede een voedingsbodem vindt.

Aikido is sterk verbonden met de Japanse cultuur, het is een uitdrukking van verschillende aspecten ervan. Dit kun je nog steeds terug zien in etiquetteregels, Japanse begrippen en leraren en bepaalde Japanse ‘didactische’ concepten. Menigeen is in een situatie van “lost in translation” geweest en er zijn ook velen ‘active in translation’, toen en nog nu. Maar Aikido is ondertussen niet alleen een Japanse culturele kunstvorm meer. Het heeft zich ontwikkeld door daar boven uit te stijgen. Een training voor ieder persoon om zich op harmonie (balans, geen schade toebrengen) en samenwerking / samenleven te richten, zonder dat dit aan een specifieke religieuze traditie verbonden is. Misschien, in het licht van de Dalai Lama, een ontwikkeling van humanitaire waarden. Een training die vraagt om discipline en vele jaren van inspanning en een constant confronteren met jezelf. Aikido is eigenlijk in die zin geen bewegende ‘Zen’, omdat het juist om de constante confrontatie met jezelf en anderen gaat en het opzoeken van het volle leven en ervaringen.

Aikikai Aikido

Aikikai Aikido, de school van de grondlegger, Morihei Ueshiba, is in veler ogen de traditionele vorm van Aikido. Van O’Sensei was bekend dat hij leerlingen promoveerde en degradeerde zoals het uitkwam. Kisshomaru Ueshiba, zijn zoon structureerde en moderniseerde het promotiesysteem tot een dangradensysteem met een examenprogramma. Hij gaf de aanzet tot een meer methodische leerweg van Aikido en gaf de organisatie van Aikido vorm.

Het begrip Aikikai is afkomstig van twee begrippen: de vereniging (Kai), en het begrip Aiki. Aikido is daarbij de weg (Do) van Aiki. Het heeft als belangrijk kernmerk dat het geen wedstrijd heeft. De verbintenis met de Ueshiba familie is nog altijd sterk. De kleinzoon van de grondlegger, Moriteru Ueshiba is de huidige Doshu (leider van de weg);  het hoofdkwartier is de Hombu Dojo in Tokyo en hij is voorzitter van de Aikikai Foundation.

Dangraden worden toegekend door de Doshu, en dit is gedelegeerd voor de graden tot en met 4^e dan naar erkende Aikido-organisaties en sommige leraren. Vanaf 5^e dan worden de graden – op aanvraag van de organisatie – door de Doshu toegekend. Vanaf 5^e dan zijn het graden van verdienste, vaak vanwege de jarenlange inspanningen voor Aikido. De hoogste graad heeft op dit moment Tada Sensei (9^e dan), maar eigenlijk worden er geen dangraden meer toegekend hoger dan 8^e dan. Het aantal jaren dat er tussen deze hoge graden zit, neemt fors toe naarmate de graad hoger wordt. Tussen 6^e en 7^e dan zit minstens 12 jaar.

De verspreiding van Aikido

Aikido heeft zich gestaag ontwikkeld, zowel in Japan als over de wereld. In de eerste periode hebben verschillende leerlingen van Ueshiba zich buiten Japan gevestigd en hebben daar Aikido verspreid. Bekende leraren zijn voor ons Kobayashi Sensei, Yamaguchi Sensei, Chiba Sensei, Tamura Sensei, Yamada Sensei, Sugano Sensei, Tada Sensei, Asai Sensei. Fujita Sensei, Kanetsuka Sensei, Ikeda Sensei, enzovoort. Er zijn ook enkele leraren die naar Japan gaan om daar te trainen, waarvan de bekendste in Europa Christian Tissier Sensei is, die vervolgens in Frankrijk een grote groep Aikidoka’s om zich heen verzamelde en opleidde. Al deze leraren bouwden organisaties op. In Nederland bijvoorbeeld is het Aikido zover ontwikkeld dat de hoogst gegradueerde leraren 7^e dan zijn (Carel Zappeij en Pierre Geraedts) en er ondertussen tientallen leraren 6^e dan.

Andere Aikido scholen

Leerlingen van Ueshiba zijn om uiteenlopende redenen een eigen school begonnen. Bekende leraren zijn Saito Sensei van Iwama Ryu, een stijl die bekend is van de vele zwaard- en stoktechnieken;  Koichi Tohei van de Ki Foundation, een stijl waarbij veel aandacht wordt gegeven aan ademhalings- en ki oefeningen; Tomiki Aikido, ontwikkeld door Kenji Tomiki, die op uitnodiging van Morihei Ueshiba een wedstrijdvorm van Aikido onderzocht. Bekende scholen zijn ook Yoseikan en Yoshinkan.

De internationale Aikido Federatie

Voor een groot deel is Aikido georganiseerd in Nationale Aikido Bonden, die zijn aangesloten bij de Internationale Aikido Federatie. Binnen landen verschillen de regels en veranderen criteria over erkenning en aansluiting, waardoor Hombu zijn systeem van erkenning veranderd heeft naar meerdere organisaties per land. Overigens is bij de IAF slechts 1 per land aangesloten. De IAF vergadert ééns in de 4 jaar, tegelijk wordt een grote stage georganiseerd wat deelnemers van over de hele wereld trekt.

Aikido in Nederland

Er zijn in Nederland een aantal Aikido organisaties. Als dojo zijn wij aangesloten bij Yuwakai, wat een voortzetting is van de Nederlandse Culturele Aikido Federatie. Yuwakai is aangesloten bij Aikido Nederland, waarin een aantal Aikido organisaties vertegenwoordigd zijn en is daarmee één van de grote Aikido koepels naast de Judobond (sectie Aikido). Beide zijn aangesloten bij NOC/NSF.

Vereniging voor Aikikai Aikido Amsterdam

Wij zijn als vereniging begonnen in 2001 met als doel een plek te hebben waar verschillende leraren les kunnen geven. De dojo is begonnen met 5 leraren. Na een aantal wisselingen verzorgen August, Pauline, Richard en Romeo de lessen (zie leraren).

De visie van de dojo is:

• Aikikai Aikido verspreiden
• Aansluiting vinden bij andere Aikido organisaties en Aikidoks’s
• Samenwerking
• Geen wedstrijden
• Respect
• Onderzoek van Aikido
• Organiseren van stages
• Bezoeken van stages
• Ondersteuning lerarenopleiding
• Visie op examineren

Sinds september 2017 geven Wilko en Thomas les na met hun groep uit de sportschool van Gé Koning verhuisd te zijn naar onze dojo (zie leraren).

Pagina in ontwikkeling.