Dojo regels

Hoe gedraag je je in de dojo?

Etiquette

Omdat in Aikido het uitvoeren van de technieken lichamelijk contact met de partner vraagt, spelen hygiëne en veiligheid een belangrijke rol.  Als zelfverdedigingskunst - met het uitgangspunt dat je de ander geen schade toebrengt, maar ook jezelf geen schade laat toebrengen - vraagt Aikido in de training om respect voor elkaars lichaam en beperkingen. Aandacht voor 'hygiëne en veiligheid' en 'respect tegenover elkaar' zijn leidend in het gedrag en de omgangsvormen in de dojo. In de dojo zijn daarom verschillende etiquetteregels van kracht om te zorgen dat de training goed verloopt.

Hygiëne

Het is belangrijk dat de zaal en de mat schoon zijn. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Vaak worden voor een speciale stage of gelegenheid de zaal en de mat van te voren schoongemaakt. Zorg dat je eerder bent, zodat je hieraan mee kunt helpen. De zorg voor persoonlijke hygiene is de individuele verantwoordelijkheid: let op nagels, wondjes, voetschimmel, enzovoort en neem maatregelen om te voorkomen dat jezelf of anderen daar last van krijgen. Je pak is vanzelfsprekend schoon en je draagt slippers buiten de mat.

Veiligheid

Het is ieders verantwoordelijkheid om alert te zijn op onveilige situaties bij rollen, klemmen of worpen. Wie zich onwel voelt, gaat aan de kant van de mat zitten. Alleen in het uiterste geval (bijvoorbeeld bij een bloeding of een breuk) ga je zonder groeten de mat af. Houd rekening met je eigen beperkingen: stel je leraar op de hoogte van de klachten of problemen die je hebt. Indien dit nodig is, maak dan je klacht aan je trainingspartner kenbaar (bijvoorbeeld bij een blessure aan de schouder). Houd bij wapentraining het wapen naast je en laat deze niet ergens op de mat liggen. Draag geen sieraden, want deze kunnen bij jezelf en bij anderen letsel veroorzaken. 

Het is belangrijk dat er vertrouwen is dat er veilig kan worden getraind. Daaraan draagt bij:

• train geconcentreerd
• praat zo min mogelijk
• ga zorgvuldig met je trainingspartner om
• let op wat er voor je en om je heen gebeurt

Respect 

Het is de gewoonte om op Japanse wijze te groeten als je de dojo binnenkomt, aan het begin en einde van de les, voor en nadat je met je partner traint en als je de dojo verlaat. Deze Japanse wijze van begroeting vindt plaats door middel van een (formele) buiging. Deze etiquetteregels hebben in de eerste plaats met concentratie te maken (en daarmee met veiligheid): het is belangrijk in Aikido dat als je traint om je geheel op de training te richten en niet met andere dingen bezig te zijn. Zoals: je telefoon beantwoorden, uit een flesje water drinken … maar ook in je gedachten met je werk of andere zaken bezig te zijn. De buiging is steeds een moment – een markeringspunt – waarop je even stilstaat bij jezelf om te beginnen met de training (of te eindigen). Als je bijvoorbeeld de dojo binnenkomt, groet je altijd richting de kamiza. Dit is de markering van het moment dat je van de buitenwereld de dojo in komt: je laat die buitenwereld achter je en richt je op Aikido. Het is een uitdrukking van je gerichtheid op de visie van Aikido en de toewijding waarmee je gaat trainen. Dit gevoel kan zich langzaam verdiepen als het steeds meer een uitdrukking wordt van de intentie en toewijding waarmee je traint. Op deze manier is het verbonden met ‘respect’: het gaat echter om de innerlijke ontwikkeling van respect, niet zo zeer om het uiterlijke vertoon er van. Afgroeten is het markeringsmoment dat je waarmee je bezig bent beëindigt: als je de dojo verlaat, groet je en stap je de buitenwereld weer in:  het weer buiten, de parkeerautomaat, je werk, ….

Je groet in Aikido:

• Als je de dojo binnenkomt in de richting van de kamiza (staand)
•  Als je de mat opstapt in de richting van de kamiza (zittend)
• Gezamenlijk aan het begin van de les richting de leraar, terwijl je “onegaishimasu” zegt.

• Gezamenlijk aan het einde van de les richting de leraar, terwijl je “domo arigato gosaimashito” zegt.

• Als je de dojo verlaat in de richting van de kamiza (staand).
• Voor en nadat je met je partner traint (staand of zittend)

 Als je na het starten van de les binnenkomt, kom je de mat op en groet je eerst in de richting van de kamiza (zittend). Dan wacht je tot de leraar je gezien heeft en je uitnodigt om de les mee te doen. Je groet dan in de richting van de leraar (zittend).

 Als je voor het einde van de les de mat af wil, ga je aan de rand van de mat zitten en wacht je tot de leraar aangeeft dat hij je gezien heeft. Je groet dan richting de leraar en richting de kamiza (zittend) voordat je van de mat afgaat.

Het is in Aikido niet de gewoonte om tussendoor van de mat af te gaan: dit verstoort de concentratie in de dojo van je partner en van de leraar, die niet weet waarom je van de mat afloopt. Het is belangrijk dat er getraind wordt en dat de training veilig is: zodra er iets gebeurt, hoort er in gegrepen te worden.

Deze etiquetteregels hebben geen diepere bedoeling en zijn niet bedoeld als onderwerping aan of verafgoding van de grondlegger.

De kamiza

De kamiza is de centrale plek in de dojo. Hier vindt je een portret van de grondlegger of een scroll van aikido. 

Waar ga ik zitten in de rij?

Bij stages is het de gewoonte om bij aanvang van de les op 'volgorde' van graad en/of senioriteit te zitten. Dit helpt de leraar een inschatting van het niveau te maken. In onze dojo zitten de gevorderden aan de rechterkant en aan de linkerkant sluiten de beginners aan. 

Als je in een andere dojo gaat trainen, probeer je dan zoveel mogelijk aan deze etiquetteregels te houden. In veel dojo’s worden ze belangrijk gevonden en worden vaak strak gevolgd. Ze worden soms zelfs als een belangrijk onderdeel van de training gezien. Er kunnen verschillen zijn in begroetingsrituelen (soms met handen klappen of boeddhistische buiging) of hoe de lijn van opstellen loopt (van links naar rechts of omgekeerd). Aangezien Aikido niet religieus is, hoef je geen religieuze rituelen te verrichten. Je kunt een formele buiging maken in plaats van een boeddhistische buiging. Als je er veel moeite mee hebt, probeer dit dan eerst te bespreken. Als je twijfelt waar je moet zitten, probeer dan altijd aan de ‘lage kant’ te gaan zitten.

Zie ook het interview met Okamura Sensei over Aikido +.